Yarı İletkenli Elektronik Devre Elemanları - Direnç

17 - Direnç:

Direncin kelime anlamı, birşeye karşı gösterilen zorluktur. Devre elemanı olan dirençte devrede akıma karşı bir zorluk göstererek akım sınırlaması yapar. Direncin birimi "Ohm" 'dur. 1,000 ohm = 1 Kilo ohm, 1,000,000 ohm = 1 Mega ohm ve 1,000,000,000 ohm = 1 Giga ohm. Direncin değeri üzerine renk kodları ile yazılmıştır. Yan tarafta görülen direncin renkleriri soldan başlayarak, sarı, mor, kırmızı ve altındır. Soldan 1. renk 1. sayıyı, 2. renk 2. sayıyı, 3. renk çarpan sayıyı ve 4. renkte toleransı gösterir. Tablodan bakıldığında sarı 4'e, mor 7'e ve kırmızıda çarpan olarak 10 üzeri 2'ye eşittir. Bunlar hesaplandığında ilk iki sayı yanyana konur ve üçüncü ile çarpılır. Tolerans direncin değerindeki oynama alanıdır. Mesela yandaki direncin toleransı %5 ve direncin değeri de 4.7 Kohm'dur. Tolerans bu direncin değerinin 4.7 Kohm'dan %5 fazla veya eksik olabileceğini belirtir. Birde 5 renkli dirençler vardır. Bunlarda ilk üç renk sayı 4. renk çarpan, 5. renk ise toleranstır. Dirençler normalde karbondan üretilirler fakat yüksek akım taşıması gereken dirençler telden imal edilirler. Ayrıca dirençler sabit ve ayarlı dirençler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Ayarlı dirençlerden "Potansiyometre" sürekli ayar yapılan yerlerde, "Trimpot" ise nadir ayar yapılan yerlerde kullanılırlar.

Dirençler

Direnç Nedir?

Direnç kelimesi, genel anlamda, "bir güce karşı olan direnme" olarak tanımlana bilir. Elektrik ve elektronikte direnç, iki ucu arasına gerilim uygulanan bir maddenin akıma karşı gösterdiği direnme özelliğidir. Kısaca; elektrik akımına gösterilen zorluğa DİRENÇ denir. Direnç"R" veya "r" harfi ile gösterilir, birimi ohm (Ω) dur.

Direnç Sembolleri:

Eski	Yeni
		Sabit Dirençler Ayarlı Dirençler

Şekil 1.1- Dirençli bir devre

Direncin devredeki rolü: Bir "E" gerilim kaynağına "R" direncinden, Şekil 1.1'de gösterilmiş olduğu gibi, bir " I " akımı akar. Bu üç değer arasında Ohm kanununa göre şu bağlantı vardır. E=I.R Birimleri: E: Volt    I: Amper    R: Ohm  (Ω)

Direnç Türleri:

Dirençler iki gruba ayrılır:

1. Büyük güçlü dirençler
2. Küçük güçlü dirençler

 Büyük Güçlü Dirençler;

2W üzerindeki dirençler büyük güçlü direnç grubuna girer.

 Küçük Güçlü Dirençler;

Küçük güçlü dirençlerin sınıflandırılması:

1. Sabit Dirençler
2. Ayarlı Dirençler
3. Termistör (Terminstans)
4. Foto Direnç (Fotorezistans)

Gerek büyük güçlü olsun, gerekse de küçük güçlü olsun, bütün dirençlerin belirli bir dayanma gücü vardır.

Bir Direncin Harcadığı Güç:

1. U: Dirençteki gerilim düşümü (Volt)
2. R: Direncin değeri (Ohm)
3. I: Geçen akım (Amper)
4. P: Direncin gücü (Watt)

Direnç Üzerinde Harcanan Güç Üç Şekilde İfade Edilir:

1. Akım ve gerilim cinsinden: P=U.I 'dır.
2. Akım ve dirençcinsinden; (ohm kanununa göre): U=I.R 'dir.
Bu "U" değeri P=U.I 'da yerine konulursa: P= I²R olur.
3. Gerilim ve dirençcinsinden; (ohm kanununa göre): I=U/R 'dir.
Bu "I" değeri, P=U.I 'da yerine konursa,  P= U²/R olur.

Direnç ve Kondansatör Renk Kodları

Direnç Renk Kodları
RENK A B C D (Çarpan) T (Tolerans) Siyah 0 0 0 1Ω Kahverengi 1 1 1 10Ω ±%1        (F) Kırmızı 2 2 2 100Ω ±%2        (G) Turuncu 3 3 3 1KΩ - Sarı 4 4 4 10KΩ - Yeşil 5 5 5 100KΩ ±%0.5     (D) Mavi 6 6 6 1MΩ ±%0.25   (C) Mor 7 7 7 10MΩ ±%0.10   (B) Gri 8 8 8 ±%0.05        Beyaz 9 9 9 - Altın - - - 0.1 ±%5        (J) Gümüş - - - 0.01 ±%10      (K) RENK A B - C (Çarpan) T (Tolerans)
Direnç üzerindeki renkleri değerlendirirken A, B, C, D ve T sırasına göre gitmeye dikkat etmek gerekmektedir. Bu sıralamaya göre yapılacak hesaplama sonucunda elde edilen direnç değeri Ohm(Ω) olarak bulunacaktır. (10°=1 'dir.) Metal Film Dirençte:
Karbon Dirençte:
Değeri Üzerinde Yazılı Dirençler Bazı üreticiler renk kodu yerine direnç değerlerini yazmayı tercih etmektedirler. Bunlardan bir kısmı doğrudan direnç değerini ve toleransını yazdığı gibi, bazıları da harf kodu kullanmaktadır. Direnci gösteren harfler: R = Ohm(Ω), K = KiloOhm(KΩ), M = MegaOhm(MΩ) Tolerans harfleri: F = ±%1, G = ±%2, J = ±%5, K = ±%10, M = ±%20 Kodlama Üç Şekilde Olmaktadır; 1- 1000 Ohm 'a kadar olan dirençler için R harfi kullanılır. Kodlama 3 adımda yapılır: -- R 'den önce gelen sayı "Ohm" olarak direnci gösterir. -- R 'den sonra gelen sayı direncin ondalık bölümünü gösterir. -- En sondaki harf toleransı gösterir.
Örneğin: 6R8J = 6.8 ±%5 Ω R45G = 0.45 ±%2 Ω 2- 1KΩ 'dan  1MΩ 'a kadar olan dirençler için "K" harfi kullanılır. Örneğin: 3K0K = 3±%10 KΩ 2K7M = 2.7±%20 KΩ 3- 1MΩ 'dan yukarı dirençlerde de "M" harfi kullanılır. Direnç Standartı: Tablo 1.3 'te görüldüğü gibi, dirençler standart değerlerde üretilir. Tolerans yüzdeleri, "E" seri numarasından anlaşılır.
	E6 serisi %20 E12 serisi %10 E24 %5 E96 ±1-2 1.0 1.0 1.0 100 1.1 102 1.2 1.2 105 1.3 107 1.5 1.5 1.5 110 1.6 113 1.8 1.8 115 2.0 118 2.2 2.2 2.2 120 2.4 123 2.7 2.7 125 3.0 128 3.3 3.3 3.3 130 3.6 133 3.9 3.9 135 4.3 138 4.7 4.7 4.7 140 5.1 143 5.6 5.6 145 6.2 148 6.8 6.8 6.8 150 7.5 155 8.2 8.2 160 Tablo 1.3 - Standart dirençler
İhtiyaca göre bu dirençlerin 10, 100, 1000 katları alınır.
Kondansatör Renk Kodları